Super żywnością
nazywamy grupę najzdrowszych pokarmów roślinnych na świecie,
które są świetnym źródłem najważniejszych składników
odżywczych, jak witaminy i minerały, przeciwutleniacze, błonnik
pokarmowy, czy nienasycone kwasy tłuszczowe.
W
Polsce super żywność nadal nie jest zbyt popularna, dopiero
zaczyna robić karierę. Niewielka popularność super żywności w
Polsce wynika z tego, że zdecydowana większość warzyw i owoców z
tej kategorii, to produkty nie występujące naturalnie w Europie –
trzeba je więc importować, często z dalekich rejonów świata, co
jest kosztowne i słabo opłacalne (szczególnie na rynku o niskim
popycie – jak Polska). Choć znalezienie w polskich sklepach
większości z super produktów może być sporym problemem, to
jednak co najmniej kilkanaście z nich jest uprawianych w Europie (w
tym w Polsce), a więc są powszechnie dostępne, oraz w miarę tanie
– choć znane są wszystkim, gdyż spożywa się je od wieków, to
mało kto wie o ich rzeczywistych wartościach zdrowotnych.
Do
najbardziej popularnych na świecie warzyw i owoców, znajdujących
się na liście super żywności, zalicza się m.in. aloes,
amarantus, awokado, jagody acai i jagody goji, macę, nasiona
kakaowca, quinoę, czyli komosę ryżową, spirulinę, oraz trawę
pszeniczną – pełna lista obejmuje kilkadziesiąt pozycji.
Natomiast do tych powszechnie występujących w Polsce, zalicza się
m.in. brokuły, czosnek, jajka, jarmuż, kaszę jaglaną, kiszoną
kapustę, miód, olej lniany, orzechy włoskie, oraz ryby morskie
(kolejność alfabetyczna).
Brokuły
Brokuły,
zwane też kapustą szparagową i zielonym kalafiorem, należą do
najbardziej wartościowych warzyw na naszych stołach, a w porównaniu
do swojego krewniaka, czyli kalafiora, są o wiele delikatniejsze i
zdecydowanie smaczniejsze – te niezwykle niskokaloryczne i zarazem
wyjątkowo sycące warzywa, są bogate w białko i błonnik
pokarmowy, oraz przeciwutleniacze, wiele witamin i wszystkie
niezbędne dla organizmu minerały. Brokuły są niezwykle bogate w
witaminę C (w 100 g tego warzywa jest aż 149 proc. dziennego
zapotrzebowania na tę witaminę) i witaminę K (127 proc. dziennego
zapotrzebowania), a także w spore ilości witaminy A i kwasu
foliowego, a w mniejszych ilościach również w witaminy: z grupy B,
E, PP (niacynę) i kwas pantotenowy, oraz minerały: cynk, fosfor,
magnez, mangan, miedź, potas, selen, sód, wapń i żelazo. 100 g
brokuł dostarcza jedynie około 35 kcal.
Brokuły,
dzięki dużej zawartości beta-karotenu i witaminy C, oraz kilku
innych mniej znanych przeciwutleniaczy (szczególnie sulforafanu),
chronią organizm przed wieloma groźnymi dla zdrowia i życia
chorobami, przede wszystkim przed nowotworami i chorobami układu
sercowo-naczyniowego, oraz spowalniają starzenie się organizmu.
Dzięki niezwykłemu bogactwu witaminy C, brokuły świetnie
wzmacniają odporność organizmu, a dzięki ogromnej ilości
witaminy K, pozytywnie wpływają na krzepliwość krwi i wchłanianie
wapnia. Brokuły są także wyjątkowo bogate w kwas foliowy, który
jest niezbędny do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania układu
nerwowego – pobudza także procesy krwiotwórcze i zapobiega
anemii. Ponadto, brokuły świetnie wzmacniają stawy, oraz
wspomagają rozwój mięśni, chroniąc je jednocześnie przed
bolesnymi skutkami przetrenowania – obniżają bowiem w organizmie
poziomu kortyzolu – są więc szczególnie polecane sportowcom i
kulturystom.
Czosnek
Czosnek,
wykorzystywany od wieków jako naturalny antybiotyk, ma znakomite
właściwości wzmacniające odporność organizmu i wyjątkowo
skuteczne działanie bakteriobójcze – potwierdzono, że ma
największą skuteczność działania spośród wszystkich roślin
leczniczych na świecie, a najnowsze badania sugerują, że jego
skuteczność w niszczeniu bakterii zdecydowanie przewyższa
popularne antybiotyki. Wszystko to dzięki ponad stu chemicznie
czynnym związkom, ochraniających i wspomagających prawidłowe
funkcjonowanie organizmu. Można powiedzieć, że czosnek jest łatwo
dostępnym, tanim, a przede wszystkim wyjątkowo skutecznym
lekarstwem na wiele chorób i dolegliwości. Czosnek pomaga m.in. w
leczeniu schorzeń dróg oddechowych, czyli bólu gardła, grypy i
przeziębienia, oraz zapalenia płuc i oskrzeli. Czosnek ma także
bardzo pozytywny wpływ na układ pokarmowy, poprawiając trawienie,
wchłanianie i przyswajanie pokarmów, usprawniając pracę jelit,
oraz poprawiając funkcjonowanie trzustki i wątroby.
Czosnek
jest dobrym źródłem kilku witamin i minerałów, ale w związku z
tym, że jest wykorzystywany wyłącznie jako dodatek do potraw i to
w niewielkich ilościach, to obecne w nim witaminy i minerały nie
mają większego wpływu na organizm – nie ma to jednak znaczenia,
gdyż to nie one odpowiadają za jego zdrowotne właściwości, a
przeciwutleniacze i inne związki. Czosnek jest drugim najbogatszym w
przeciwutleniacze warzywem na świecie (obok jarmużu i szpinaku),
które jak już wspomniano (przy omawianiu brokułów), chronią
organizm przed wieloma groźnymi dla zdrowia i życia chorobami.
Jajka
Zarówno
lekarze, jak i dietetycy od wielu lat ostrzegają o szkodliwym
wpływie jajek na serce i układ krążenia, głównie ze względu na
obecny w nich cholesterol, obwiniany za wywoływanie szeregu chorób,
w tym miażdżycy – prawda jest jednak taka, że jajka jedzone w
rozsądnych ilościach, w przypadku zdecydowanej większości osób
mają znikomy wpływ na układ krwionośny, co jest zasługą obecnej
w jajkach lecytyny, związku, który neutralizuje szkodliwy wpływ
cholesterolu na układ krwionośny. Jajka są nie tylko zdrowe, ale i
bardzo odżywcze, są bowiem wyjątkowo bogate w najważniejsze dla
organizmu składniki odżywcze, niezbędne dla jego prawidłowego
funkcjonowania, czyli pełnowartościowe białko (najlepiej
przyswajalne spośród wszystkich produktów spożywczych na świecie)
i niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, oraz witaminy
(szczególnie A i D, oraz te z grupy B) i minerały (szczególnie
fosfor i selen), a także przeciwutleniacze.
Jajka
są przede wszystkim bogatym źródłem pełnowartościowego i łatwo
przyswajalnego przez organizm białka, tzw. białka wzorcowego,
zawierającego wszystkie niezbędne dla organizmu aminokwasy
(aminokwasy egzogenne), których organizm nie jest w stanie
samodzielnie wytworzyć, a które są potrzebne do prawidłowego
wykorzystania białka w organizmie – białko obecne w jajkach jest
tak idealne, że WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) uznała je za
wzór służący do mierzenia proporcji aminokwasów we wszystkich
produktach żywnościowych. Dzięki obecności m.in. wszystkich
aminokwasów, przyswajalność białka w jajkach jest wyjątkowo
wysoka i wynosi aż 94 proc., czyli więcej, niż białka w mleku,
czy w mięsie.
Jajka
to także źródło niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych
(w skrócie NNKT), które są niezbędne dla prawidłowego
funkcjonowania organizmu, gdyż wspomagają pracę układu
krwionośnego (m.in. obniżają ciśnienie tętnicze krwi i poziom
złego cholesterolu) i układu nerwowego, oraz mają właściwości
antynowotworowe, a także przeciwdziałają wielu groźnym chorobom,
szczególnie miażdżycy i choroby niedokrwiennej serca – są to
jedne z najzdrowszych substancji występujących w żywności.
Jarmuż
Jarmuż,
podobnie jak brokuły i brukselka należy do rodziny kapustnych,
jednak jest zdecydowanie mniej popularny od swoich krewniaków –
jednak nie wiadomo dlaczego, gdyż jest on najbogatszą w witaminy i
minerały rośliną na świecie, a przy tym charakteryzuje się
wyrazistym smakiem i kulinarną uniwersalnością, a w dodatku jest
lekkostrawny i niskokaloryczny. Jarmuż jest niewyobrażalnie bogaty
w witaminę K, bowiem w 100 g tego warzywa jest aż 1021 proc.
dziennego zapotrzebowania na tę witaminę – w ogromnych ilościach
występuje w nim także witamina A (aż 308 proc. dziennego
zapotrzebowania) i witamina C (aż 200 proc. dziennego
zapotrzebowania). Jarmuż jest również bogaty w spore ilości
witaminy B6, oraz manganu (39 proc. dziennego zapotrzebowania),
miedzi, potasu i wapnia (najwięcej wśród warzyw), a w mniejszych
ilościach także w witaminy: z grupy B, PP (niacynę) i kwas
foliowy, oraz minerały: cynk, fosfor, magnez, selen, sód i żelazo,
a ponadto w białko i spore ilości nienasyconych kwasów
tłuszczowych, w tym omega-3 i omega-6. 100 g jarmużu dostarcza
jedynie 50 kcal.
Jarmuż
jest najbogatszym w przeciwutleniacze warzywem na świecie (obok
czosnku i szpinaku), które chronią organizm przed wieloma groźnymi
dla zdrowia i życia chorobami, przede wszystkim przed nowotworami,
oraz chorobami układu sercowo-naczyniowego (głównie przed
miażdżycą, a więc tym samym przed zawałem serca i udarem mózgu)
i układu nerwowego (głównie przed chorobą Alzhaimera i
Parkinsona), a także przed cukrzycą, a więc zapobiegają rozwojowi
chorób określanych jako cywilizacyjne. Antyoksydanty słyną jednak
głównie z tego, że spowalniają procesy starzenia się organizmu,
chroniąc m.in. przed chorobami oczu (głównie degeneracją plamki
żółtej i tzw. kurzą ślepotą) i zapobiegając starzeniu się
skóry, pozwalając na dłużej zachować młodość.
Jarmuż
jest także świetnym źródłem wszystkich najważniejszych witamin
i minerałów, w szczególności witamin A, C i K. Jarmuż jest
najbogatszą w witaminę K rośliną na świecie, witaminę, która
odgrywa istotną rolę w procesie krzepnięcia krwi i wykazuje silne
działanie przeciwkrwotoczne, oraz jest niezbędna do prawidłowej
mineralizacji kości, gdyż wpływa na wchłanianie wapnia. Jarmuż
jest także jednym z najbogatszych na świecie źródeł witaminy A,
nazywanej witaminą młodości – jest jednym z najważniejszych
przeciwutleniaczy, dzięki czemu zapobiega starzeniu się skóry,
oraz ma wyjątkowo pozytywny wpływ na oczy, poprawiając wzrok i
chroniąc oczy przed chorobami związanymi ze starzeniem się
(szczególnie przed tzw. kurzą ślepotą). Jarmuż to ponadto
rewelacyjne źródło witaminy C, która słynie przede wszystkim z
właściwości wzmacniających odporność organizmu, dzięki czemu
wspomaga leczenie przeziębienia i grypy, oraz innych chorób górnych
dróg oddechowych – witamina C, podobnie jak witamina A, jest
silnym przeciwutleniaczem, dzięki czemu chroni przed destrukcyjnym
działaniem wolnych rodników.
Kasza jaglana
Kasza
jaglana, przyrządzana z nasion prosa, jest jedną z najstarszych i
najzdrowszych potraw na świecie, a ze względu na największe
wartości odżywcze ze wszystkich popularnych kasz, nazywana jest
„królową kasz”. W odróżnieniu od wielu innych produktów
roślinnych, kasza jaglana jest wyjątkowo niedoceniana, a to duży
błąd, gdyż ma sporo składników odżywczych i pokarmowych, w tym
błonnika pokarmowego i łatwo przyswajalnego białka, oraz witamin i
minerałów, a przy tym pozbawiona jest obciążającego system
trawienny glutenu – jest ponadto lekkostrawna, oraz jako jedyna
kasza, jest także zasadotwórcza, co oznacza, że ma korzystny wpływ
na gospodarkę kwasowo-zasadową organizmu. Kasza jaglana pozwala
utrzymać optymalne pH organizmu, neutralizując i usuwając z
organizmu toksyny powstałe ze spożywania zakwaszających produktów,
takich jak jajka, kasza jęczmienna, makarony, mięso wieprzowe i
wołowe, płatki owsiane, czy ryż. Jest to o tyle istotne, gdyż
zachwiana równowaga kwasowo-zasadowa może mieć przykre
konsekwencje dla organizmu, bowiem może dorowadzić do kwasicy i
zasadowicy, chorób które wywołują szereg dolegliwości, takich
jak bóle i zawroty głowy, niestrawność, nudności, czy osłabienie
fizyczne.
Kasza
jaglana to źródło witamin: z grupy B, PP (niacyny), kwasu
foliowego i pantotenowego, oraz minerałów: cynku, fosforu, magnezu,
manganu, miedzi, potasu, selenu i żelaza – szczególnie manganu.
Kasza jaglana jest nie tylko bogatym źródłem białka i błonnika
pokarmowego, ale co najważniejsze, posiada wszystkie niezbędne dla
organizmu aminokwasy (aminokwasy egzogenne), których organizm nie
jest w stanie samodzielnie wytworzyć, a które są konieczne do
prawidłowej produkcji białka w organizmie. Ponadto, zawiera
węglowodany w postaci złożonej, czyli bardzo przyjaznej dla
organizmu – powoli uwalniając się do krwi podczas trawienia
zapewniają organizmowi stały dopływ energii.
Kiszona kapusta
Kiszona
kapusta uważana jest za skarb medycyny, przede wszystkim z powodu
swoich unikalnych właściwości zdrowotnych i zawartości tzw.
„dobrych bakterii”, czyli naturalnych probiotyków, podnoszących
ogólną odporność organizmu i poprawiających trawienie, oraz
zapobiegających wzdęciom i zapobiegających zaparciom – ponadto,
kiszona kapusta naturalnie zwiększa odporność, doskonale oczyszcza
organizm z toksyn i innych szkodliwych substancji (sok z kiszonej
kapusty), poprawia florę bakteryjną, oraz reguluje temperaturę
ciała, a także sprzyja profilaktyce i zwalczaniu chorób
nowotworowych, szczególnie przewodu pokarmowego.
Zdrowotne
właściwości kiszonej kapusty znano już w starożytności –
starożytni rzymscy lekarze leczyli kapustą choroby płuc, stawów i
wątroby, oraz choroby wrzodowe żołądka i dwunastnicy, a także
bezsenność. Swoje zdrowotne i lecznicze właściwości zawdzięcza
(oprócz dobrym bakteriom) m.in. zawartości witamin: C (24 proc.
dziennego zapotrzebowania w 100 g) i K, oraz minerałów: manganu,
miedzi, potasu, sodu i żelaza, a także beta-karotenu i
przeciwutleniaczom. Należy dodać, że jest to produkt wyjątkowo
niskokaloryczny – 100 g kiszonej kapusty dostarcza zaledwie 16
kcal.
Miód
Miód,
czyli płynne złoto, dzięki swoim leczniczym i odżywczym
właściwościom, cieszy się niesłabnącą popularnością na całym
świecie i to od tysięcy lat – uważa się, że jest źródłem
długowieczności i dobrego zdrowia. Miód to nie tylko słodszy,
wartościowszy i przede wszystkim zdrowszy zamiennik powszechnie
stosowanego cukru, ale także remedium na wiele chorób i
dolegliwości – przede wszystkim podnosi odporność organizmu i
przyśpiesza rekonwalescencję, oraz ma korzystny wpływ na układ
krwionośny, oddechowy i trawienny. Ponadto posiada właściwości
antyseptyczne, bakteriobójcze, odnawiające, oczyszczające i
przeciwzapalne – lecznice działanie miodu i jego substancji
czynnych zostało potwierdzone licznymi badaniami. O dobroczynnych
właściwościach miodu, decyduje różnorodność i odpowiednie
połączenie wszystkich jego składników. Miód składa się głównie
z węglowodanów, a właściwie cukrów prostych, czyli fruktozy,
glukozy i maltozy, natomiast w niewielkich ilościach występuje w
nim cała masa innych substancji, m.in. witaminy: z grupy B i kwas
pantotenowy, oraz minerały: cynk, mangan, miedź, potas, selen i
żelazo, a także enzymy, flawonoidy, hormony, oraz substancje
bakteriobójcze.
Miód
ma przede wszystkim korzystny wpływ na serce i układ krążenia
(poprawia wydolność serca, obniża ciśnienie tętnicze krwi i
poprawia krążenie, oraz stymuluje produkcję czerwonych krwinek i
hemoglobiny), oraz układ oddechowy (jest pomocny w bólu i stanach
zapalnych gardła, chrypce, kaszlu, oraz zapaleniu oskrzeli) i układ
trawienny (szczególnie na drogi żółciowe i wątrobę, m.in.
pomaga w detoksykacji, chroniąc wątrobę przed działaniem
szkodliwych dla niej substancji).
Olej lniany
Olej
lniany znany jest ze swoich zdrowotnych właściwości już od
starożytności – polecany był wtedy m.in. przez praojca medycyny
Hipokratesa, a w czasach współczesnych przez Mahatma Gandhi’ego,
który twierdził, że „gdziekolwiek siemię lniane jest spożywane
dość regularnie, tam ludzie cieszą się lepszym zdrowiem” –
natomiast obecnie polecany jest przez naukowców, których badania w
pełni potwierdzają wartość zdrowotną nasion lnu, czyli siemienia
lnianego. Największą zaletą nasion lnu jest wysoka zawartość
niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (w skrócie NNKT),
przede wszystkim kwasów omega-3 i omega-6 i to w prawie idealnych
proporcjach – jest to o tyle istotne, gdyż stosunek kwasów
omega-3 do omega-6 wpływa na ich właściwości zdrowotne – we
właściwych proporcjach (tak jak w przypadku oleju lnianego), kwasy
te wpływają na zdrowie wyjątkowo pozytywnie, natomiast w przypadku
znacznej przewagi kwasów omega-6 na omega-3, może się to odbijać
się na długości życia i ogólnym stanie zdrowia. Kwasy tłuszczowe
omega-3 i omega-6, wchodzącego w skład oleju lnianego mają
wyjątkowo pozytywny wpływ na serce i układ krążenia (szczególnie
gdy są spożywane we właściwych proporcjach) – przede wszystkim
obniżają poziom „złego” cholesterolu (LDL), a jednocześnie
podwyższają poziom „dobrego” cholesterolu (HDL), dzięki czemu
istotnie zmniejszają ryzyko rozwinięcia się miażdżycy i innych
chorób układu sercowo-naczyniowego.
Olej
lniany to także świetne źródło witaminy E, która ma silne
właściwości przeciwutleniające, dzięki czemu chroni przed
starzeniem się (ma zbawienne działanie na skórę i urodę), oraz
działa przeciwnowotworowo i przeciwzakrzepowo (zapobiega rozwojowi
miażdżycy), a także zmniejsza ryzyko rozwoju schorzeń naczyń
krwionośnych.
Ze
względu na niezwykłe bogactwo dobroczynnych substancji, poza swoim
tradycyjnym przeznaczeniem kulinarnym, olej lniany jest także
preparatem o niezwykle szerokim zastosowaniu zdrowotnym – m.in.
wspomaga profilaktykę i leczenie chorób układu krążenia i
nadciśnienia, oraz pomaga przy chorobie wrzodowej żołądka i
dwunastnicy, a także w przewlekłych stanach zapalnych jelit, a
ponadto łagodzi skutki chronicznych zaparć. Olej ten jest dobrym
rozwiązaniem dla osób dbających o sylwetkę i odchudzających się,
bowiem poprawia spalanie tkanki tłuszczowej i zapobiega jej
odkładaniu.
Należy
zaznaczyć, że olej lniany powinien być spożywany wyłącznie na
zimno, np. jako dodatek do sałatek, sosów, czy gotowanych jarzyn i
innych potraw – nie powinno się go podgrzewać, ani na nim smażyć,
gdyż w wyniku obróbki termicznej traci sporą część swoich
cennych składników – szkodzi mu także ekspozycja na światło,
zatem powinien być przechowany w ciemnym i chłodnym miejscu.
Orzechy włoskie
Orzechy
włoskie, dzięki bogactwu nienasyconych kwasów tłuszczowych,
przeciwutleniaczy i wysokowartościowego białka, powinny stać się
niezbędnym elementem każdej codziennej diety. Ta pożywna
przekąska, ceniona jest nie tylko za bogactwo antyoksydantów,
białka i zdrowych tłuszczy, ale także za mnogość składników
mineralnych i witamin niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania
organizmu – regularna dawka tak wielu wartościowych składników,
ma wyjątkowo pozytywny wpływ na organizm, a przede wszystkim na
mózg i serce.
Orzechy
włoskie składają się przede wszystkim ze zdrowych tłuszczy, w
większości z nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3, oraz
wysokowartościowego białka. Są one źródłem wielu witamin: A, z
grupy B, C, E, K, PP (niacyny), kwasu foliowego i pantotenowego, oraz
minerałów: cynku, fosforu, magnezu, manganu, miedzi, potasu,
selenu, wapnia i żelaza (w największych ilościach: fosforu,
magnezu, miedzi i manganu). Jest w nich również mnóstwo białka,
oraz spora dawka błonnika pokarmowego – w odróżnieniu od białka,
którego niedobry zdarzają się rzadko, błonnik często jest
dostarczany do organizmu w niewystarczających ilościach.
Wzbogacenie codziennej diety w orzechy włoskie pozwala uzupełnić
niewielkie niedobory błonnika, substancji, która choć nie jest
trawiona, ani wchłaniana przez układ pokarmowy i nie dostarcza
żadnych składników odżywczych, to jest niezbędna do prawidłowego
funkcjonowania całego układu pokarmowego i pośrednio dla zdrowia
całego organizmu.
Orzechy
włoskie to przede wszystkim bogactwo niezbędnych nienasyconych
kwasów tłuszczowych (w skrócie NNKT), w tym w kwasów omega-3,
które jak już wspomniano (przy omawianiu jajek), są niezbędne dla
prawidłowego funkcjonowania organizmu. Orzechy włoskie są także
bogatym źródłem przeciwutleniaczy, które jak już wspomniano
(przy omawianiu jarmużu), chronią organizm przed wieloma groźnymi
dla zdrowia i życia chorobami.
Ryby morskie
Ryby
morskie, dzięki wysokiej zawartości zdrowych tłuszczy, uważane są
za jedne z najzdrowszych produktów na świecie – w odróżnieniu
od ryb słodkowodnych, ryby morskie są bardziej tłuste, a im
bardziej są tłuste, tym więcej dostarczają drogocennych kwasów
tłuszczowych omega-3 i rozpuszczonych w nim witamin. Ryby morskie
cenione są nie tylko za niezwykłe bogactwo tłuszczy nienasyconych,
ale również za wyjątkowe wartości odżywcze, oraz mnogość
witamin i minerałów niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania
organizmu. Lekarze i dietetycy są zgodni, że w związku z
wyjątkowymi właściwościami odżywczymi i zdrowotnymi ryb
morskich, należy je jeść najczęściej, jak to możliwe.
Ryby
morskie dostarczają m.in. spore ilości witamin: A, z grupy B, D, E,
PP (niacyny), kwasu foliowego i pantotenowego, oraz minerałów:
cynku, fosforu, jodu, magnezu, miedzi, potasu, selenu, sodu i żelaza,
a także spore ilości wartościowego białka. Ryby morskie to jednak
przede wszystkim niezwykłe bogactwo niezbędnych nienasyconych
kwasów tłuszczowych (w skrócie NNKT), w tym kwasów omega-3 i
omega-6, które jak już wspomniano (przy omawianiu jajek), są
niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, gdyż
wspomagają pracę układu krwionośnego i nerwowego, oraz mają
właściwości antynowotworowe, a także przeciwdziałają wielu
groźnym chorobom – są to jedne z najzdrowszych substancji
występujących w żywności.
Przeczytaj również artykuły pt. najzdrowsze warzywa oraz najzdrowsze owoce
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz